ΚΗΛΗ ΜΕΣΟΣΠΟΝΔΥΛΙΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (ΔΙΣΚΟΠΑΘΕΙΑ Ή ΔΙΣΚΟΚΗΛΗ) ΣΤΗΝ ΟΣΦΥΙΚΗ ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου αποτελεί τη συχνότερη αιτία εμφάνισης οσφυοϊσχιαλγίας στον άνθρωπο.  Τα ποσοστά των ανθρώπων που πάσχουν από δισκοκήλη τα τελευταία χρόνια έχουν λάβει επιδημικές αναλογίες. 

Η έλλειψη της σωματικής άσκησης,  το αυξημένο σωματικό βάρος καθώς επίσης και η κληρονομικότητα αποτελούν αιτίες πρόκλησης του προβλήματος.

Τμήμα της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.  Τρείς σπόνδυλοι και δύο μεσοσπονδύλιοι δίσκοι (κίτρινο χρώμα).

Ανατομία του μεσοσπονδυλίου δίσκου

Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι βρίσκονται ανάμεσα στους σπονδύλους και αποτελούν ουσιαστικά το σύστημα απορρόφησης των κραδασμών της σπονδυλικής στήλης.

Ο μεσοσπονδύλιος δίσκος αποτελείται από δύο στοιχεία:

1)  Τον πηκτοειδή πυρήνα ο οποίος έχει ζελατινώδη υφή λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε νερό και βρίσκεται στο κέντρο του δίσκου. Προσφέρει τρείς κύριες λειτουργίες:

• Μεταφέρει τα φορτία που ασκούνται στο ανθρώπινο σώμα
• λειτουργεί ως άξονας πάνω στον οποίο επιτελούνται οι κινήσεις του κορμού
• λειτουργεί ως σύνδεσμος που ενώνει τους σπονδύλους μεταξύ τους.

2)  Τον ινώδη δακτύλιο ο οποίος αποτελεί μια ισχυρή κατασκευή από πέταλα κολλαγόνου και είναι πολύ περισσότερο σκληρός και σταθερός σε σύγκριση με τον πηκτοειδή πυρήνα.

Η κύρια λειτουργία του είναι να συγκρατεί τον πηκτοειδή πυρήνα στη θέση του. Ο τελευταίος δέχεται εξαιρετικά μεγάλες πιέσεις από τη κίνηση της σπονδυλικής στήλης και το βάρος του σώματος και έχει την τάση να θέλει να ‘αποδράσει’ από τον σταθερό και προστατευτικό περιορισμό που του προσφέρει ο σκληρός ινώδης δακτύλιος.

Ανατομία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

Τι είναι η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου;

Κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοκήλη ή δισκοπάθεια) συμβαίνει όταν ο ινώδης δακτύλιος ραγίζει και ανοίγει, επιτρέποντας με τον τρόπο αυτό τον πηκτοειδή πυρήνα να εξέρθει προς τις ρίζα του νεύρου.

Η επαφή αυτή δημιουργεί συνθήκες φλεγμονής του νεύρου προκαλώντας οσφυαλγία (τοπικό άλγος στην οσφυϊκή χώρα ή και άλγος που αντανακλά στο κάτω άκρο του ασθενή ή αλλιώς ισχιαλγία.

Φυσιολογική ανατομία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης

Κήλες μεσοσπονδυλίου δίσκου μεταξύ του 3ου - 4ου και 4ου - 5ου σπονδύλων οι οποίες πιέζουν τα νεύρα. (Κόκκινα σημεία)

Φυσιολογική ανατομία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.  Τα νεύρα (κίτρινες προεξοχές)  εξέρχονται ενδιάμεσα των σπονδύλων και οδεύουν προς τα κάτω άκρα.

Η κήλη του μεσοσπονδύλιου δίσκου (κόκκινη προεξοχή που ακουμπά τη ρίζα του νεύρου). 
Η επαφή της κήλης με το νεύρο δημιουργεί τοπική φλεγμονή με αποτέλεσμα την εμφάνιση πόνου στη περιοχή της οσφύος (οσφυαλγία), ή και αντανάκλαση του πόνου προς το σύστοιχο κάτω άκρο (ισχιαλγία).

Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου (Εγκάρσια διατομή).  Η κήλη πιέζει τη αριστερή ρίζα του νεύρου προκαλώντας έντονη συμπτωματολογία πόνου.

  

Αριστερά:  Ο πηκτοειδής πυρήνας προπίπτει προς τα πίσω ασκώντας ιδιαίτερη πίεσης στον ινώδη δακτύλιο και στο σύστοιχο νεύρο (το νεύρο δεν απεικονίζεται).

Δεξιά:  Ο ινώδης δακτύλιος έχει σπάσει από την εξαιρετικά μεγάλη πίεση που του ασκήθηκε από τον πηκτοειδή πυρήνα.  Ο ελεύθερος πυρήνας ασκεί πίεση στα σπονδυλικά νεύρα προκαλώντας έντονη συμπτωματολογία στον άσθενή (οξύ πόνο και μουδιάσματα στο σύστοιχο άκρο.

Μηχανισμός πρόπτωσης του πηκτοειδή πυρήνα δίχως ρήξη του ινώδους δακτυλίου.  Ερεθισμός της εξερχόμενης ρίζας και δημιουργια φλεγμονής.  Ο ασθενής αισθάνεται τον πόνο στην οσφυϊκή χώρα και στο κάτω άκρου.

Το ιστορικό του ασθενούς με κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου

Οι περισσότεροι ασθενείς συνδέουν τον πόνο της μέσης τους ή του κάτω άκρου τους με ένα τραυματικό γεγονός. Η λήψη ενός λεπτομερούς ιστορικού θα αναδείξει ότι οι ασθενείς αυτοί είχαν προβλήματα με τη μέση τους μήνες ή και χρόνια πριν.

Πολλοί άνθρωποι δεν λαμβάνουν υπόψη τους τις καθημερινές βαριές ίσως δραστηριότητες όπως π.χ. οι νοικοκυρές σηκώνουν γλάστρες, λεκάνες γεμάτες με βρεγμένα ρούχα, το τίναγμα των χαλιών και των κουβερτών, γεγονότα το οποία ασκούν μέγιστες πιέσεις στη σπονδυλική στήλη και ειδικά στον μεσοσπονδύλιο δίσκο.

Αν ρωτηθούν οι ασθενείς αυτοί για το αν έκαναν κάποια βαριά δραστηριότητα ή αν σήκωσαν ένα βάρος θα απαντήσουν αρνητικά μη λαμβάνοντας υπόψη τους τη καθημερινή δραστηριότητα ρουτίνας εκεί δηλαδή που βρίσκεται συνήθως η αιτία του προβλήματος.

Η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου δημιουργείται κυρίως είτε από απότομη άρση βάρους, ή από λανθασμένη άρση βάρους ή τέλος από μια συνηθισμένη λάθος στάση κατά τη διάρκεια της εργασίας ή ακόμα και της ανάπαυσης του ατόμου.

Ο πόνος συνήθως εντοπίζεται στη οσφυϊκή χώρα και μπορεί να επεκταθεί στους γλουτούς, και στο κάτω άκρο ως τα δάκτυλα του ποδιού του ασθενούς ανάλογα με τη ρίζα την οποία έχει υποστεί βλάβη.

            

Η γκρι ζώνη αποτελεί την περιοχή πόνου και μουδιάσματος που οφείλονται σε κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου (Οπίσθια όψη).

Παράγοντες κινδύνου

Καθώς το άτομο μεγαλώνει σε ηλικία το ίδιο παθαίνουν και οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι . Η αφυδάτωση που επέρχεται στον πυρήνα με το πέρας του χρόνου έχει ως συνέπεια την εκφύλιση του δίσκου ό οποίος είναι πιο επιρρεπής στο να υποστεί ρήξη και να προκληθεί έτσι κήλη.

Η λανθασμένη άρση βάρους αποτελεί μια από τις συχνότερες αιτίες πρόκλησης κήλης του μεσοσπονδύλιου δίσκου. Η χρήση της μέσης για να επιτευχθεί το σήκωμα των βαρών και όχι των κάτω άκρων δημιουργεί συνθήκες ανάπτυξης εξαιρετικά μεγάλων πιέσεων στον δίσκο τέτοιες που εν τέλει προκαλούν κήλη.

Επίσης το σήκωμα των βαρών, ακόμα και ελαφρών, τα οποία βρίσκονται σε αρκετή απόσταση από το σώμα δημιουργεί προϋποθέσεις κήλης.

Το αυξημένο σωματικό βάρος (παχυσαρκία), αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα διότι η σπονδυλική στήλη εξαναγκάζεται να σηκώνει βάρος πολλές φορές που ξεπερνά τις μηχανικές αντοχές του μεσοσπονδύλιου δίσκου.

Η μειωμένη σωματική δραστηριότητα και η έλλειψη σωματικής άσκησης δημιουργούν ένα μυϊκό σύστημα αδύναμο πέριξ την σπονδυλικής στήλης (κοιλιακοί και ραχιαίοι μύες). Το ζεύγος των μυϊκών ομάδων αυτών αποτελεί ουσιαστικά την φυσική ζώνη προστασίας της σπονδυλικής στήλης.

Η καθιστική θέση επιβαρύνει τη οσφυική μοίρα περισσότερο από κάθε άλλη στάση του σώματος. Πολλά επαγγέλματα ή συνήθειες επιβάλλουν πολλές ώρες καθιστικής θέσης με αποτέλεσμα τη σημαντική επιβάρυνση της μέσης.

Παχυσαρκία, μειωμένη σωματική δραστηριότητα και καθιστική στάση του σώματος αποτελούν τους καθοριστικούς παράγοντες για την εμφάνιση της κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου.

ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: 

Συντηρητική θεραπεία

Η μεγάλη πλειοψηφία που φτάνει το 80% των ανθρώπων που πάσχουν από κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου, θεραπεύονται με συντηρητική αγωγή και όχι χειρουργική θεραπεία. Η αξιολόγηση του ασθενή πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό διάστημα από τον Ορθοπαιδικό για να καθοριστεί γρήγορα η σοβαρότητα της κατάστασης του ασθενούς και να σχεδιαστεί το θεραπευτικό πλάνο.

Ο ειδικός γιατρός θα αξιολογήσει όλες τις παραμέτρους, τον μηχανισμό της κάκωσης, το ιστορικό του ασθενούς και τις συνήθειές του. Η κλινική εξέταση θα δώσει τις πληροφορίες της ιδιαίτερης φύσης του προβλήματος και με τον παρακλινικό έλεγχο (ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία) θα πλαισιώσει τη πρώτη φάση αξιολόγησης του ασθενή καθορίζοντας με σαφήνεια και τη φύση της θεραπευτικής παρέμβασης.

Η συντηρητική αγωγή περιλαμβάνει:

Ανάπαυση στο κρεβάτι.   Μια περίοδος ανάπαυσης 48-72 ωρών θα αποφορτίσει ουσιαστικά τη σπονδυλική στήλη από τα καθημερινά φορτία που δέχεται δημιουργώντας έτσι προϋποθέσεις υποχώρησης της τοπικής φλεγμονής.

Φαρμακευτική αγωγή.  Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό από την έναρξη των συμπτωμάτων. Τα αντιφλεγμονώδη μη στεροειδή φάρμακα χορηγούνται στη πλειονότητα των περιπτώσεων μόνα τους ή σε συνδυασμό με μυοχαλαρωτικά φάρμακα. Ο συνδυασμός αυτών των φαρμάκων προσφέρει παυσίπονη δράση περιορίζοντας τα χημικά παράγωγα που προκαλεί ή κήλη του δίσκου στη ρίζα του νεύρου τα οποία προκαλούν φλεγμονή και πόνο.

Σήμερα υπάρχουν νέα φάρμακα τα οποία αντιμετωπίζουν τον πόνο που προκαλείται από τον ερεθισμό του νεύρου που δρουν με διαφορετικό μηχανισμό από ότι δρουν τα αντιφλεγμονώδη με πολύ λιγότερες παρενέργειες και μπορεί ο ασθενής να τα πάρει για μακρό χρονικό διάστημα.

Φυσικοθεραπεία.  Η φυσικοθεραπεία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αντιμετώπισης της κήλης του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Μετά τον καθορισμό της ακριβούς διάγνωσης από τον Ορθοπαιδικό Χειρουργό και σε συνεργασία με τον φυσικοθεραπευτή θα σχεδιαστεί το πλάνο της φυσικοθεραπείας για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Το κύριο θεραπευτικό μέσο της φυσικοθεραπείας είναι οι ασκήσεις – κινησιοθεραπεία.
Οι ασκήσεις πέρα την ικανότητα που έχουν για μυϊκή ενδυνάμωση και διάταση μπορούν να ασκήσουν και μηχανική επίδραση σε μια κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου (Σύστημα Mc Kenzie), προσφέροντας μηχανικό πλεονέκτημα στην αποκατάσταση της βλάβης.
Άλλα μέσα που χρησιμοποιούν οι φυσικοθεραπευτές είναι η χρήση του θερμού – ψυχρού, οι διαθερμίες, οι υπέρηχοι, τα TENS, ηλεκτροθεραπεία κ.α.

Είναι πολύ σημαντικό ο φυσικοθεραπευτής να εκπαιδεύει τον ασθενή για το είδος του προγράμματος των ασκήσεων που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής για μακρό χρονικό διάστημα.

Γυμναστική.  Η ενσωμάτωση του ασθενούς σε πρόγραμμα γυμναστικής αποτελεί το επόμενο στάδιο για την πλήρη αποθεραπεία και την πρόληψη της υποτροπής της κήλης. Εξειδικευμένοι γυμναστές στη θεραπευτική γυμναστική καθοδηγούν τους ασθενής σε ασφαλή προγράμματα γυμναστικής ώστε να επιτύχουν το μέγιστο όφελος με τον μικρότερο κίνδυνο. Η θεραπευτική γυμναστική υπό την παρακολούθηση των γυμναστών θα δώσει στον ασθενή την άνεση να γυμνάζεται χρησιμοποιώντας όργανα, ειδικές μπάλες ακόμα και βάρη στο πρόγραμμά του.

ΒΙΒΛΙΟ

Πρόληψη

Ασκήσεις. Η συστηματική άσκηση επιβραδύνει τη διαδικασία γήρανσης του μεσοσπονδύλιου δίσκου και ενδυναμώνει τους μυς του κορμού οι οποίοι προσφέρουν σταθερότητα και υποστήριξη στην σπονδυλική στήλη. Ο ασθενής πρέπει να συζητήσει με τον Ορθοπαιδικό για την δυνατότητα που έχει να κάνει tennis, jogging , ποδόσφαιρο ή άλλα αθλήματα. 

Διατήρηση των σωστών στάσεων. Η καλή στάση του σώματος στις καθημερινές δραστηριότητες εξασφαλίζει την ελάττωση των πιέσεων που δέχονται οι σπόνδυλοι και οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι. Η διατήρηση της πλάτης σε ευθεία θέση κατά τη καθιστή στάση ειδικά αν αυτή είναι παρατεταμένη (εργασία γραφείου, παρατεταμένη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και η χρησιμοποίηση των κάτω άκρων και όχι της μέσης για την άρση των βαρών αποτελούν δύο από τις βασικές προϋποθέσεις για υγιή σπονδυλική στήλη δίχως πόνο. 

Η εκπαίδευση των σωστών στάσεων πρέπει να γίνεται στη παιδική ηλικία και το σχολείο (καθηγητές σωματικής αγωγής), διότι μόνον έτσι θα μπορέσει το άτομο να αφομιώσει και να διατηρήσει σε όλη του τη ζωή τις βασικές αρχές πρόληψης προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης.

Διατήρηση σωστού σωματικού βάρους. Το περιττό σωματικό βάρος ασκεί πολύ μεγάλες πιέσεις στους μεσοσπονδύλιους δίσκους και τις αρθρικές επιφάνειες των σπονδύλων.

Κάπνισμα. Το κάπνισμα λόγο της βλάβης που προκαλεί στη κυκλοφορία του αίματος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων στη σπονδυλική στήλη.

Αριστερά:  Λάθος τρόπος άρσης βάρους.  Το άτομο προσπαθεί να σηκώσει το βάρος με τη μέση του.
Δεξιά:        Σωστός τρόπος.  Το άτομο σηκώνει το βάρος από το έδαφος αφού το έχει φέρει κοντά στο σώμα του,  χρησιμοποιεί τα πόδια του και όχι τη μέση του.

Οι καθημερινές δραστηριότητες των νοικοκυρών αποτελούν την κύρια αιτία δημιουργίας κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου στις γυναίκες.
Η γυναίκα σηκώνει τη λεκάνη σωστά αφού χρησιμοποιεί τα γόνατά της και όχι τη μέση της.

Η λανθασμένη παρατεταμένη στάση στο γραφείο δημιουργεί προβλήματα στη μέση.  Η διόρθωση της στάσης μπορεί να επιλύσει οριστικά το πρόβλημα της οσφυαλγίας.

Η εύκολη τοποθέτηση του φορητού υπολογιστή σε οποιδήποτε μέρος οδηγεί συνήθως σε λήψη λανθασμένων στάσεων απο τους χρήστες του.

Σωστή θέση στο γραφείο.  Η οσφυϊκή χώρα υποστηρίζεται σωστά, τα γόνατα και οι αγκώνες βρίσκονται σε κάμψη 90 μοιρών και τα μάτια του ασθενή βρίσκονται στο άνω 1/3 του ύψους της οθόνης.

Αριστερά: Σωστή θέση στη καρέκλα του γραφείου.  Η υποστηριζόμενη με το μαξιλάρι πλάτη του ασθενούς ουσιαστικά διορθώνει τη στάση όλης της σπονδυλικής στήλης περιλαμβανομένου και τον αυχένα.
Δεξιά: Λάθος θέση της σπονδυλικής στήλης.  Η σπονδυλική στήλη έχει κυρτώσει δημιουργώντας πολλαπλά προβλήματα στους μεσοσπονδύλιους δίσκους όχι μόνο της οσφύος αλλά και του αυχένα.

http://www.goudelis.gr/el/content/κηλη-μεσοσπονδυλιου-δισκου-δισκοπαθεια-ή-δισκοκηλη-στην-οσφυικη-μοιρα-τησ-σπονδυλικησ-στηλησ