Καρκίνος: Σημαντική ανακάλυψη οδηγεί σε πιο αποτελεσματική ανοσοθεραπεία – Ελπίδες για τους ασθενείς
Τα μονοκύτταρα αναδεικνύονται ως η πολλά υποσχόμενη, νέα προσέγγιση στην ενίσχυση της ανοσοθεραπείας. Νέες στρατηγικές που προκύπτουν από πρόσφατη μελέτη οδηγούν σε λύσεις για καρκίνους που δεν ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες θεραπείες.
Τα τελευταία χρόνια, η ανοσοθεραπεία έχει φέρει την «επανάσταση» στη θεραπεία του καρκίνου, προσφέροντας αποτελεσματικές λύσεις για ασθένειες που κάποτε θεωρούνταν ανίατες, όπως το μελάνωμα, ο καρκίνος του πνεύμονα και ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης. Αυτό που ξεκίνησε ως έρευνα σε εργαστήρια έχει πλέον εφαρμοστεί κλινικά, δίνοντας νέες ελπίδες σε ασθενείς με περίπλοκες παθήσεις.
Η ανοσοθεραπεία βασίζεται στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Αυτό επιτυγχάνεται είτε με την ενίσχυση της γενικής ανοσολογικής δραστηριότητας, είτε με τη στόχευση συγκεκριμένων οδών που βοηθούν το ανοσοποιητικό να αναγνωρίσει, να επιτεθεί και να εξουδετερώσει τα καρκινικά κύτταρα.
Καρκίνος: Η ικανότητά του να διαφεύγει του ανοσοποιητικού συστήματος δυσκολεύει τη θεραπεία
Παρά την εντυπωσιακή πρόοδο της ανοσοθεραπείας, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις. Η μεγαλύτερη είναι η ικανότητα του καρκίνου να «αποφεύγει» το ανοσοποιητικό σύστημα, είτε αλλάζοντας τα κύτταρά του ώστε να μην ανιχνεύονται, είτε καταστέλλοντας την ανοσολογική απόκριση μέσω της δημιουργίας ενός μικροπεριβάλλοντος που προστατεύει τον όγκο.
Ως αποτέλεσμα, πολλοί ασθενείς δεν ανταποκρίνονται στις υπάρχουσες θεραπείες. Για παράδειγμα, πάνω από το 50% των ασθενών με μελάνωμα, τη πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, δεν ανταποκρίνονται θετικά.
Το να κατανοήσουμε πλήρως τον τρόπο με τον οποίο ο καρκίνος αποφεύγει την ανοσολογική απόκριση είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη καλύτερων θεραπειών, αλλά παραμένει δύσκολο λόγω της πολυπλοκότητας των αλληλεπιδράσεων μεταξύ καρκινικών και ανοσοκυττάρων. Η εμβάθυνση στις λεπτομέρειες αυτών των διαδικασιών αποτελεί το κλειδί για πιο αποτελεσματικές θεραπείες.
Σε μελέτη όπου ηγήθηκε η Dr Anna Obenauf, Επικεφαλής Ερευνητικής Ομάδας στο IMP, μια διεθνής ομάδα ερευνητών χρησιμοποίησε προηγμένες τεχνολογίες όπως μοντέλα ποντικιών με μελάνωμα, RNA αλληλούχηση μονοκυττάρων, καθώς και εξελιγμένα γενετικά και απεικονιστικά εργαλεία. Στόχος ήταν να διευρυνθεί η κατανόηση του ρόλου του ανοσοποιητικού συστήματος στην καταπολέμηση του καρκίνου.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, αποκάλυψε έναν νέο τύπο ανοσοκυττάρων που συμβάλλει στη διέγερση της ανοσολογικής απόκρισης κατά του καρκίνου. Αυτή η ανακάλυψη ανοίγει τον δρόμο για νέες στρατηγικές ενίσχυσης της ανοσοθεραπείας, διευρύνοντας ενδεχομένως τα οφέλη της σε περισσότερους ασθενείς.
Αναθεώρηση του «κύκλου ανοσολογίας του καρκίνου»
Οι επιστήμονες που μελετούν την άμυνα του οργανισμού κατά του καρκίνου συχνά αναφέρονται στον «κύκλο ανοσολογίας του καρκίνου»—μια διαδικασία κατά την οποία τα ανοσοκύτταρα αναγνωρίζουν και καταστρέφουν καρκινικά κύτταρα. ‘
Στο κέντρο αυτής της διαδικασίας βρίσκονται τα Τ κύτταρα, τα κύρια ανοσοκύτταρα που καταπολεμούν τον καρκίνο. Ωστόσο, τα Τ κύτταρα δεν δρουν μόνα τους. Χρειάζονται ενεργοποίηση από άλλα ανοσοκύτταρα, κυρίως από τα αντιγονοπαρουσιαστικά κύτταρα (APCs), όπως τα δενδριτικά κύτταρα, που θεωρούνται οι κύριοι ενεργοποιητές τους.
Η διαδικασία ξεκινά όταν τα καρκινικά κύτταρα απελευθερώνουν θραύσματα πρωτεϊνών, γνωστά ως αντιγόνα, τα οποία συλλαμβάνονται από τα APCs. Αυτά τα κύτταρα παρουσιάζουν τα αντιγόνα στα Τ κύτταρα, προετοιμάζοντάς τα να αναγνωρίσουν τα καρκινικά κύτταρα ως στόχους. Αφού ενεργοποιηθούν στους λεμφαδένες, τα Τ κύτταρα μεταφέρονται στον όγκο, όπου καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα, απελευθερώνοντας νέα αντιγόνα που επανεκκινούν τη διαδικασία.
«Ο κύκλος ανοσολογίας του καρκίνου, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, είναι ελλιπής. Λείπει το κρίσιμο βήμα της επανενεργοποίησης των Τ κυττάρων μέσα στο μικροπεριβάλλον του όγκου», λέει η Anais Elewaut, συνεπικεφαλής της μελέτης και διδακτορική φοιτήτρια στο Vienna BioCenter, σύμφωνα με το Medical Xpress. «Ανακαλύψαμε ότι όταν τα Τ κύτταρα φτάνουν στον όγκο, χρειάζονται περαιτέρω ενεργοποίηση από άλλα ανοσοκύτταρα για να δράσουν αποτελεσματικά».
Πώς διεξήχθη η μελέτη για τον καρκίνο
Για να εντοπίσουν οι επιστήμονες τα στοιχεία της διαδικασίας που λείπουν, χρησιμοποίησαν ισχυρά κυτταρικά μοντέλα ώστε να διερευνήσουν τους παράγοντες που κάνουν τον καρκίνο ευάλωτο στις πιο διαδεδομένες ανοσοθεραπείες.
Στο εργαστήριο της Dr Anna Obenauf αναπτύχθηκαν δύο μοντέλα κυτταρικών σειρών μελανώματος από ποντίκια, τα οποία αποκρίνονται διαφορετικά στις συνήθεις θεραπείες: το ένα ανταποκρίνεται καλά τόσο στην ανοσοθεραπεία όσο και στη στοχευμένη θεραπεία, που χρησιμοποιεί ουσίες ειδικά σχεδιασμένες για καρκινικά κύτταρα, ενώ το άλλο είναι ανθεκτικό και στους δύο τύπους θεραπείας.
«Με αυτό το σύστημα μπορέσαμε να συγκρίνουμε με ακρίβεια την ανταπόκριση σε ανθεκτικούς όγκους και να εντοπίσουμε τους βασικούς παράγοντες που καθορίζουν αν μια θεραπεία θα πετύχει ή θα αποτύχει», εξηγεί η ομάδα.
Οι ερευνητές ανέλυσαν πρώτα το μικροπεριβάλλον του όγκου και στα δύο μοντέλα, εξετάζοντας τη γονιδιακή έκφραση σε επίπεδο μεμονωμένων κυττάρων. Στη συνέχεια κατηγοριοποίησαν και ποσοτικοποίησαν τους τύπους ανοσοκυττάρων με βάση συγκεκριμένους δείκτες στην επιφάνειά τους.
«Εντυπωσιαστήκαμε όταν παρατηρήσαμε ότι στους όγκους που ανταποκρίνονταν στις θεραπείες υπήρχαν πολλά μονοκύτταρα σε σύγκριση με τους ανθεκτικούς όγκους. Τα μονοκύτταρα είναι ένας τύπος ανοσοκυττάρων που μέχρι τώρα δεν είχε συνδεθεί με την ενεργοποίηση των Τ κυττάρων», εξηγεί η Anais Elewaut.
Οι ανοσοθεραπείες στο πρώιμο στάδιο του καρκίνου σώζουν ζωές
Μέχρι πρότινος, οι επιστήμονες επικεντρώνονταν στα δενδριτικά κύτταρα ως τους κύριους ενεργοποιητές των Τ κυττάρων, παραβλέποντας τον ρόλο άλλων ανοσοκυττάρων. Ωστόσο, το ανθεκτικό μοντέλο είχε ελάχιστα μονοκύτταρα, αλλά ήταν γεμάτο από κατασταλτικά μακροφάγα, τα οποία είναι γνωστό ότι παρεμποδίζουν την ανοσολογική ανταπόκριση.
«Τα μονοκύτταρα θεωρούνταν ότι έχουν περιορισμένο ρόλο στην ανοσολογική άμυνα κατά του καρκίνου», εξηγεί ο Guillem Estivill, συν-επικεφαλής της μελέτης και διδακτορικός φοιτητής στο Vienna BioCenter. «Τώρα δείχνουμε πώς η παρουσία ή η απουσία αυτών των συγκεκριμένων ανοσοκυττάρων μπορεί να οδηγήσει σε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα θεραπείας».
Παρόλο που τα δενδριτικά κύτταρα είναι απαραίτητα για την εκκίνηση του «κύκλου ανοσολογίας του καρκίνου» στους λεμφαδένες, τόσο τα δενδριτικά κύτταρα όσο και τα μονοκύτταρα χρειάζονται για την πλήρη ενεργοποίηση των Τ κυττάρων στον όγκο.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα μονοκύτταρα μπορούν να «δανείζονται» μέρη καρκινικών κυττάρων, όπως είναι τα αντιγόνα, και να τα παρουσιάζουν στα Τ κύτταρα. Αυτή η διαδικασία, γνωστή ως «cross-dressing» ή αλλιώς «μασκάρισμα», επιτρέπει στα μονοκύτταρα να επανενεργοποιούν τα Τ κύτταρα, ενισχύοντας την ικανότητά τους να αναγνωρίζουν και να καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα.
Πώς ο καρκίνος αποφεύγει την ανοσολογική απόκριση
Η μελέτη αποκάλυψε επίσης πώς τα καρκινικά κύτταρα αποφεύγουν την ανοσολογική απόκριση. Αυξάνουν την παραγωγή της προσταγλανδίνης Ε2, μιας ουσίας που εμποδίζει τη δράση τόσο των μονοκυττάρων όσο και των δενδριτικών κυττάρων. Ταυτόχρονα, μειώνουν την παραγωγή ιντερφερονών, ουσιών που διεγείρουν την ανοσολογική δραστηριότητα, αποδυναμώνοντας ακόμη περισσότερο την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμήσει τον όγκο.
«Διαπιστώσαμε ότι η αποκατάσταση των επιπέδων αυτών των μορίων επαναφέρει τα Τ κύτταρα στη δράση τους κατά του καρκίνου μέσω της ενεργοποίησης των μονοκυττάρων», εξηγεί ο Estivill.
Με βάση αυτά τα ευρήματα, μια υποσχόμενη στρατηγική είναι η χρήση αναστολέων COX, όπως η ασπιρίνη—φάρμακα που εμποδίζουν τη δράση του ενζύμου κυκλοοξυγενάση (COX), το οποίο ευθύνεται για την παραγωγή φλεγμονωδών μορίων όπως η προσταγλανδίνη Ε2. Παράλληλα, η ενίσχυση της παραγωγής ιντερφερονών θα μπορούσε να ενισχύσει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να καταπολεμά τον καρκίνο. Αυτές οι μέθοδοι μπορούν να συνδυαστούν με υπάρχουσες ανοσοθεραπείες, προσφέροντας νέα εργαλεία για τη θεραπεία καρκίνων που είναι σήμερα ανθεκτικοί στη θεραπεία.
Τα ευρήματα καθιστούν τα μονοκύτταρα, έναν στόχο για τη βελτίωση των ανοσοθεραπειών, με δυνατότητα να ωφελήσουν πολλούς ασθενείς που πάσχουν από καρκίνους με παρόμοιες μοριακές οδούς, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, του παγκρέατος και του παχέος εντέρου. Μελλοντική έρευνα θα εξετάσει πώς η ενεργοποίηση των Τ κυττάρων μέσω μονοκυττάρων και άλλων ανοσοκυττάρων μπορεί να εφαρμοστεί σε διαφορετικές μορφές ανοσοθεραπείας.
Αυτή η γνώση μπορεί να μας οδηγήσει σε νέους τρόπους αντιμετώπισης των περιπτώσεων που δεν ανταποκρίνονται στην ανοσοθεραπεία. «Οι κλινικές δοκιμές που συνδυάζουν τους αναστολείς COX με την ανοσοθεραπεία είναι κοντά. Και έχουμε εντοπίσει στρατηγικές για να ενισχύσουμε την αποτελεσματικότητά τους», δηλώνει η Dr Anna Obenauf.
Καρκίνος: Επαναστατική ανοσοθεραπεία στοχεύει με ακρίβεια όγκους του εγκεφάλου
«Στόχος μας είναι να εμβαθύνουμε στην κατανόηση των μηχανισμών της ανοσολογικής ανταπόκρισης κατά του καρκίνου. Ελπίζω ότι αυτή η έρευνα θα μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε την αντίσταση στη θεραπεία, κάνοντας την ανοσοθεραπεία μια βιώσιμη επιλογή για περισσότερους ασθενείς».
Reviewed by GEORGE GEOPONOS
on
Δεκεμβρίου 04, 2024
Rating:
