Δάκος της Ελιάς: ένας από τους σημαντικότερους εχθρούς

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει έντονο πρόβλημα με τον δάκο. Είναι ένας από τους σημαντικότερους εχθρούς της ελιάς στη χώρα μας. Οι πρώτες προσβολές ξεκινούν τον Ιούνιο όταν ο καρπός είναι επιδεκτικός για την ωοτοκία και να διαρκέσουν μέχρι και τη συγκομιδή.

Είναι γνωστό ότι οι μήνες Σεπτέμβριος και Οκτώβριος είναι οι πιο επικίνδυνοι για την προσβολή από το δάκο

O Δάκος (Bactrocera oleae) είναι μονοφάγο είδος και αποτελεί το σοβαρότερο εχθρός της ελιάς,προσβάλοντας αποκλειστικά τους καρπούς της.

Προκαλεί μείωση της παραγωγής και υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιόλαδου που πρόκειται να παραχθεί και σε περίπτωση μη αποτελεσματικής αντιμετώπισης, η μείωση της παραγωγής μπορεί να φτάσει στο 50-80%.

Στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας έχει 3-4 γενεές το έτος. Οι πρώτες προσβολές εμφανίζονται τον Ιούνιο – Ιούλιο όταν ο καρπός είναι επιδεκτικός για την ωοτοκία.

Το θηλυκό τρυπάει με τον ωοθέτη του τον καρπό, όταν αυτός είναι ακόμη μαλακός και εναποθέτει ένα αυγό. Η προνύμφη στη συνέχεια τρέφεται εντός του καρπού με τη σάρκα δημιουργώντας στοές και όταν πλέον έχει αναπτυχθεί, ανοίγει οπή εξόδου.

Οι προσβεβλημένοι ιστοί του καρπού μαυρίζουν και σαπίζουν. Ο καρπός εν τέλει πέφτει ή να παραμείνει στο δένδρο. Η προσβολή από τον δάκο μπορεί να ευνοήσει δευτερογενείς μολύνσεις του καρπού από μύκητες.

Τα ενήλικα ωοτοκούν από τον Ιούνιο έως το Νοέμβριο ενώ, η ωοτοκία ευνοείται σε θερμοκρασίες 20-28°C και σταματάει σε θερμοκρασίες μικρότερες των 15°C και μεγαλύτερες των 33°C.

Η προσβολή από δάκο ευνοεί τις μολύνσεις, γιατί εκτός των πληγών επιταχύνει την ωρίμανση (έκλυση αιθυλενίου από τις πληγές) και διευκολύνει τη γρήγορη είσοδο και ανάπτυξη μυκήτων.

Ποιοι είναι οι τρόποι καταπολέμησης;

Για την καταπολέμηση του δάκου απαιτείται καλή γνώση της βιολογίας του και της ζημιάς που προκαλεί. Η παρακολούθηση του πληθυσμού του εντόμου είναι απαραίτητη για τον προσδιορισμό του χρόνου εμφάνισης του δάκου και για τις διακυμάνσεις του πληθυσμού του, μέχρι την συγκομιδή. Είναι επίσης κρίσιμη και για την έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών. Στον ελαιώνα τοποθετούνται διάφοροι τύποι παγίδων   με μία ή περισσότερες ελκυστικές πηγές (φερομονικές, χρωματικές).

Με βάσει τις συλλήψεις στις παγίδες γίνονται δολωματικοί ψεκασμοί, από το έδαφος, (μεμονωμένα σε έναν ελαιώνα αλλά καλύτερα και πιο αποτελεσματικά είναι να γίνονται σε όλη την περιοχή) που σκοτώνουν τα ενήλικα πριν προλάβουν να ωοτοκήσουν στους καρπούς.

Ο δολωματικός ψεκασμός ξεκινά όταν η ελιά αποκτήσει μέγεθος που ο δάκος μπορεί να εναποθέσει αυγό και όταν αρχίζει η σκλήρυνση του πυρήνα της ελιάς. Ψεκάζουμε 1 στα 2 δένδρα και συγκεκριμένα στον κορμό του δένδρου ή σε ένα κλαδί που δεν φέρει καρπό. Συνήθως εφαρμόζονται 1-2 θερινοί ψεκασμοί και 2-3 φθινοπωρινοί ψεκασμοί ανάλογα με την ένταση της προσβολής. Ο χρόνος εφαρμογής του πρώτου ψεκασμού ορίζεται από διάφορες παραμέτρους όπως η πυκνότητα του πληθυσμού, η αναλογία των δύο φύλων (1:1 και πάνω θηλυκά προς αρσενικά) και τη γονιμότητα των θηλυκών καθώς και από το στάδιο ανάπτυξης και το βάρος του καρπού και από τις ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες για την ανάπτυξη του εντόμου. Καθοριστικής σημασίας, όμως, είναι η έγκαιρη και γενική (καθολική) εφαρμογή του πρώτου δολωματικού ψεκασμού, που στοχεύει στη μείωση των γόνιμων θηλυκών, τα οποία προέρχονται από τις διάφορες διαχειμάζουσες μορφές του εντόμου. 

Οι επόμενοι ψεκασμοί προσδιορίζονται σύμφωνα με τα επίπεδα οικονομικής ζημιάς κάθε περιοχής και την ποικιλία. Σε περιοχές που δεν εφαρμόζονται δολωματικοί ψεκασμοί ή σε περίπτωση που η ένταση του πληθυσμού του εντόμου το απαιτεί γίνονται θεραπευτικοί ψεκασμοί το Σεπτέμβριο και Οκτώβριο με πλήρη κάλυψη όλης της κόμης του δέντρου. Συνίστανται επεμβάσεις όταν το 2-4% των δειγμάτων των καρπών φέρουν προνύμφες ή νύμφες (μικρότερο το ποσοστό για τις βρώσιμες ποικιλίες). Στην περίπτωση αυτή θανατώνονται τόσο τα ενήλικα όσο και οι προνύμφες που βρίσκονται μέσα στους καρπούς. Είναι σημαντικό οι τελευταίοι ψεκασμοί να μην ελέγχονται όσον αφορά τα χρονικά όρια της συγκομιδής.

Καλλιεργητικά μέτρα 

- Χρήση φερομονικών παγίδων για παρακολούθηση του πληθυσμού.

- Διενέργεια δειγματοληψιών σε καρπούς για τον εντοπισμό αυγών ή προνυμφών.

- Εξαπόλυση στείρων αρρένων ενηλίκων.

- Πρώιμη συγκομιδή καρπών.

- Απομάκρυνση όλων των καρπών που παραμένουν στο δέντρο μετά τη συγκομιδή.

- Περιορισμός αζωτούχου λίπανσης.

- Καταπολέμηση των κοκκοειδών εντόμων και κυρίως του Λεκανίου (Saissetia oleae). 

---

 Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την καλλιέργεια της Αμυγδαλιάς αλλά και άλλες καλλιέργειες επισκεφθείτε το FarmaLearn, την Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη της Farmacon.

 https://blog.farmacon.gr/katigories/texniki-arthrografia/fytoprostasia/item/3736-dakos-tis-elias-enas-apo-tous-simantikoterous-exthroys